Bawełna jest jednym z najbardziej popularnych materiałów włókienniczych, a do tego jest naturalną tkaniną. Stanowi też jeden z materiałów o wyższej jakości. Bawełnę cechuje przede wszystkim solidność, wytrzymałość, a także często wytrzymałość na wyższe temperatury. Do tego dochodzi wysoka jakość w przystępnej cenie. Dlaczego bawełna jest tak chętnie wykorzystywana i jakie są jej wady i zalety? Tego dowiesz się z poniższego artykułu!
Historia bawełny
Nie jest wyolbrzymieniem powiedzenie, że bawełna jest jednym ze starszych włókien używanych przez człowieka. Początki uprawy bawełny można znaleźć już w starożytnych czasach, pierwsze wzmianki pochodzą z około 6000 r. p.n.e. Wtedy uprawiano bawełnę w Pakistanie i Indiach.
Ciekawym aspektem jest, że niektóre odizolowane od siebie społeczności zaczęły niezależnie od siebie uprawiać bawełnę, a potem także wykorzystywać ją do tworzenia tkanin. W okresie starożytności znana była także Egipcjanom, Persom czy Chińczykom. Do Europy dotarła nieco później, prawdopodobnie na skutek podbić wojennych, jednak dopiero w średniowieczu zaczęła być masowo importowana.
Jaka technologia była wtedy stosowana? Już około VI wieku w Indiach wynaleziono i korzystano z początkowych ręcznych "silników bawełnianych", które umożliwiały oddzielenie włókien od nasion bawełny.
Natomiast w XVI wieku już korzystano z energii wodnej w celu produkcji przędzy. Dzięki rozwojowi przemysłu, nastąpił również rozwój handlu, a także rozpowszechnienie produkcji bawełny na inne kraje. Współcześnie najwięcej bawełny produkuje m.in. Uzbekistan, Chiny, Stany Zjednoczone, Indie czy Brazylia.
Sprawdź nasz artykuł o historii bawełny: https://www.natura.slupsk.pl/post/historia-bawelny.
Do czego jest wykorzystywana bawełna?
Jak wiadomo, bawełna najczęściej używana jest przy produkcji odzieży, a także produktów takich jak torby, koszulki, fartuchy, pościele, koronki czy produkcji bielizny. Bawełna mając dobrą cyrkulację powietrza zapewnia lekkość i przepuszczalność.
Jednak ta tkanina ma również zastosowanie w innych produktach. Są to filtry do kawy, sieci rybackie, a także np. banknoty. Dzięki swojej właściwości wchłaniania wody, sprawdza się również do produkcji materiałów opatrunkowych. Mimo rozpowszechnienia się włókien syntetycznych, bawełna nadal jest bardzo popularna.
Uprawa bawełny
Plantacje bawełny tworzą drzewa i krzewy, które w stanie dzikim znajdują się na wszystkich kontynentach, poza Australią i Antarktydą. Te rośliny należą do rodzaju Gossypium, natomiast dzielą się jeszcze na oddzielne podkategorie. Jest ich ogólnie ponad 50, jednak do przemysłowych upraw stosuje się najczęściej bawełnę:
kosmatą (Gossypium hirsutum), gatunek bawełny głównie uprawiany w Meksyku,
peruwiańską (Gossypium barbadense), którą wyróżniają jej włókna - są dłuższe niż przy innych rodzajach, im dłuższe włókna bawełny, tym większa jej wartość, a co za tym idzie i również wyższa cena, nazywana też "bawełna egipska",
drzewną (Gossypium arboretum) z Indii i Pakistanu,
indyjską (Gossypium herbaceum), która wcale nie pochodzi z Indii, a z terenu Lewantu.
Jakie warunki są najlepsze dla bawełny?
Najbardziej odpowiednie warunki to przede wszystkim duże nasłonecznienie, jak najmniejsza styczność z przymrozkami, a także umiarkowane opady. Gleba nie musi być specjalnie żyzna, jednak powinna być nieco cięższa.
Najlepsze rodzaje gleby to: aluwialna, gliniasta i czerwona glina piaszczysta. Takie warunki można odnaleźć najłatwiej w strefach tropikalnych i subtropikalnych. Jednak współczesne systemy nawadniania i irygacji, pozwalają na uprawę bawełny również na innych obszarach, gdzie warunki nie są aż tak sprzyjające. Chociaż bawełna jest rośliną wieloletnią, czasami plantacje są prowadzone przez krótszy czas, aby zapobiec lub zmniejszyć ryzyko pojawienia się szkodników. Bawełna zwykle siana jest na wiosnę i osiąga dojrzałość w ciągu około 150-200 dni.
Bawełna właściwości - podstawowe cechy
Tak jak len, wełna czy jedwab, bawełna jest jednym z włókien naturalnych i organicznych. Inne kategorie to: włókna naturalne - nieorganiczne (azbest), włókna chemiczne - organiczne (np. wiskoza) i włókna chemiczne - nieorganiczne (włókna węglowe).
Włókna bawełny - podstawowe cechy
Długość - zależnie od rodzaju, włókna osiągają długość od 12 do 50 milimetrów, im włókna są dłuższe, tym bawełna jest wyższej jakości. Również materiał z cienkich włókien jest wysoko ceniony.
Higroskopijność - czyli prościej mówiąc, bawełna wchłania wilgoć. Zdolność pochłaniania wody jest mniej więcej na poziomie około 7,5 %.
Kolor - naturalna, niebarwiona bawełna jest w kolorze białym, kremowym czy beżowym.
Wysoka wytrzymałość na rozciąganie - bawełna cechuje się względnie wysokim poziomem rozciągalności.
Kształt - mają kształt skręconej wstążki, a ich krój poprzeczny przypomina fasolę.
Z dodatkowych właściwości bawełny można wymienić między innymi: miękkość, chłonność, giętkość czy oddychalność. Bawełna jest również bezpieczna dla skóry, nie uczula ani nie gryzie, a do tego jest przyjemna w dotyku. Odporność na rozciąganie i wysoką temperaturę sprawia, że tkanina bawełniana jest łatwa w dokładnym praniu.
Tkanina bawełniana i jej rodzaje
Chociaż większość osób wie czym jest sama bawełna, to jednak nie każdy zdaje sobie sprawę z poszczególnych podrodzajów bawełny. Różnią się one przeznaczeniem, a także elementami, jakie zostały zmieszane z włóknami bawełny.
Bawełna egipska
Jak już wspomniano wyżej, im dłuższe włókno, tym wyższa jakość. Właśnie w przypadku bawełny egipskiej można mówić o maksymalnie długich włóknach, które osiągają 50 milimetrów.
Dzięki tej długości, można uzyskać ciasną strukturę materiału, ponieważ możliwe jest uzyskanie wytrzymałych splotów. Włókno bawełny egipskiej zbiera się ręcznie, a wytworzony materiał jest delikatny, lśniący i lekki.
Tkaniny tego rodzaju są uważane za materiał wysokiej jakości. Najczęściej powstają z niej koszule, ręczniki, a także przy wytwarzaniu bawełny na pościel.
Sztruks
Splot, który tworzy sztruks, jest płócienny, czyli przeplot osnowy i wątku jest taki sam. Odzież, która powstaje ze sztruksu, jest miękka i dość gruba w porównaniu z innymi rodzajami tkaniny bawełnianej, dlatego najbardziej popularne są dla ubrań w okresie jesienno-zimowym.
Najczęściej mamy do czynienia ze sztruksem przy spódnicach, płaszczach, spodniach czy kurtkach. Coraz bardziej popularne stają się także sztruksowe koszule. Ten rodzaj bawełny ma niestety wadę - w przypadku styczności z innymi materiałami, może się zetrzeć.
Flanela
Wyróżnia się dwa rodzaje flaneli - bawełnianą i wełnianą. Splot tego materiału może być płócienny lub skośny. Flanela swoją popularność zawdzięcza przede wszystkim swoim właściwościom termoizolacyjnym. Jest miękkim i przyjemnym w dotyku materiałem. Bardzo popularna jest do wytwarzania koszul, piżam, a także pościeli. Jest cieńsza od sztruksu, ale również jest jedną z grubszych tkanin bawełnianych.
Jak prać i suszyć tkaniny bawełniane?
Tkaniny bawełniane są odporne na wysokie temperatury. Jednak jak wiadomo, to nie znaczy, że bawełna jest odporna na każdą temperaturę. Przede wszystkim, aby zachowała ona jak najdłużej dobry wygląd i jakość, powinno się zwracać uwagę na oznaczenia na metce. Dzięki temu zminimalizuje się ryzyko zniszczenia tkanin. Odpowiednia temperatura zazwyczaj wynosi około 30 do 60 stopni. Ubrania powinny zostać obrócone na lewą stronę przed włożeniem do pralki. Należy również uważać, aby nie pomieszać ubrań z bawełny z takimi, które mogłyby je uszkodzić, na przykład rzepy. Należy również odpowiednio posegregować kolory, by się od siebie nie zafarbowały.
Suszenie może przebiegać naturalnie, na świeżym powietrzu lub w suszarce. W przypadku suszarki, powinno się uważać, aby nie ustawić zbyt wysokiej temperatury. Te tkaninę powinno się chronić przed suszeniem bezpośrednio na słońcu, ponieważ może to spowodować zżółknięcie lub wyblaknięcie ubrań.
Zobacz więcej informacji o tym, jak prać bawełnę.
