Bawełna to włókno, białe kuleczki otaczające nasiona rośliny określanej tą samą nazwą – bawełny (Gossypium). Ma ogromną ilość zastosowań. W dawnych czasach, przed mechanizacją przemysłu, bawełnę zbierano ręcznie. Dzisiaj wysokiej jakości bawełna, która jest wykorzystywana do najwyższej jakości tkanin, wciąż jest zbierana w ten sposób, gdyż zbieranie mechaniczne może uszkadzać włókna i powodować, że staje się szorstka. Wielu z nas kupuje produkty i odzież bawełnianą. Warto wiedzieć, skąd i jak pojawiła się w naszych domach i firmach. Zapraszamy do lektury!
Historia bawełny od starożytności
Początki uprawy i wykorzystania bawełny sięgają czasów starożytnych. Pierwsze dowody używania bawełny znaleziono w Indiach i Pakistanie i pochodzą one z około 6000 r. p.n.e. Naukowcy uważają, że bawełnę po raz pierwszy uprawiano w delcie rzeki Indus, gdzie niegdyś prosperowała starożytna cywilizacja. Obejmowała ona większość dzisiejszego Pakistanu, znaczną część Indii oraz część Afganistanu i była największą z czterech starożytnych cywilizacji Egiptu, Mezopotamii, Indii oraz Chin.
Rodzaje bawełny, które uprawiano w starożytnej Azji Południowej, to Gossypium harbaceum (bawełna indyjska) oraz Gossypium Arboretum (bawełna afrykańska). Później uprawa bawełny rozprzestrzeniła się w Mezopotamii, Egipcie i regionie Nubii, leżącym nad rzeką Nil między południowym Egiptem a środkowym Sudanem.
Bawełna trafiła do Europy w pierwszych wiekach naszej ery, kiedy kupcy arabscy zaczęli dostarczać ją do krajów basenu Morza Śródziemnego.
Pod koniec XVI wieku bawełnę uprawiano w cieplejszych regionach Azji i Ameryki. Nowe odkryte gatunki zostały wprowadzone do Afryki w XVIII wieku, a następnie rozprzestrzeniły się w Indiach, Pakistanie oraz Chinach, gdzie zastąpiły tradycyjne odmiany.
Rewolucja przemysłowa doprowadziła do wynalezienia maszyny przędzalniczej (1738) oraz odziarniarki (1793) - maszyny stosowanej we wstępnym procesie przetwarzania bawełny, służący do oddzielenia nasion od włókna. Wynalazki te zapewniły znaczny wzrost produkcji bawełny, przede wszystkim w Anglii. Manchester zyskał przydomek Cottonopolis ze względu na wszechobecność przemysłu bawełnianego w mieście.
Do połowy XIX wieku Indie były głównym dostawcą bawełny dla europejskiego przemysłu bawełnianego. Również do tego czasu bawełna stała się podstawą południowoamerykańskiej gospodarki opartej głównie na pracy niewolniczej. Ze względu na wyższą jakość bawełny amerykańskiej (dłuższe i mocniejsze włókna) oraz jej niższą cenę, europejscy producenci tekstyliów zaczęli kupować bawełnę z amerykańskich plantacji.
Zapoznaj się również z artykułem: https://www.natura.slupsk.pl/post/jak-dbac-o-ziemie-sprawdz-sposoby
Historia bawełny w Polsce
W Polsce przędza bawełniana zyskała na znaczeniu w XIX wieku, częściowo wypierając len. Jednym z ośrodków tkactwa bawełnianego w XIX wieku był Andrychów oraz Łódź. Łódź powstała na zasadzie dzisiejszej strefy ekonomicznej za sprawą decyzji władz państwowych, by utworzyć osadę włókienniczą w 1820 roku. Napływający zagraniczni osadnicy otrzymywali liczne przywileje, by zachęcić do rozwoju przemysłu w Księstwie Warszawskim: zwolnienie od podatku czy opłat publicznych, zwolnienie z obowiązku służby wojskowej oraz zwolnienie z opłaty cła za wwiezienie na terytorium Księstwa sprzętu i żywego inwentarza. W 1839 w tzw. Białej Fabryce Geyera zainstalowano pierwszą w Królestwie Polskim maszynę parową, która nadała początek mechanizacji przemysłu w Polsce. W latach 50.-70. XIX wieku zaczęły rozwijać się zakłady produkcyjne oraz osiedla robotnicze, takie jak słynny Księży Młyn wybudowany przez Karola Scheiblera, a w 1872 pierwszą mechaniczną tkalnię otworzył trzeci z największych twórców potęgi Łodzi – Izrael Poznański.
W 1998 roku powstała firma Natura, która jako pierwsza w Polsce zaczęła produkować ekologiczne torby bawełniane jako alternatywę dla tych plastikowych. Bawełna uprawiana w ekologiczny sposób jest odnawialnym i zrównoważonym zasobem naturalnym naszej planety, który stosunkowo szybko się rozkłada i nie zalega na wysypiskach śmieci. Jako firma cieszymy się, widząc klientów w sklepie świadomie korzystających z toreb i woreczków materiałowych wielokrotnego użytku. Fakt, że wzrasta samoświadomość i wiedza wśród konsumentów na temat eko alternatyw, jest bardzo budujący dla nas jako firmy, ale również dla nas jako osób dbających o środowisko.
Zobacz też, jak prać bawełnę, by jej nie uszkodzić.